Od roku 2022 w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób widnieje wypalenie zawodowe. Problem dotyka coraz większej liczby ludzi. I nie dotyczy jedynie polskich pracowników – zjawisko to dotyczy rynku światowego. Co sprawia, że się “wypalamy”? Jak możemy tego uniknąć? Co może nam w tym pomóc? Co pracodawcy mogą zrobić, by zadbać o dobrostan pracowników? Odpowiadamy!
Czym jest wypalenie zawodowe? Jakie są objawy?
Wypalenie zawodowe według WHO
Według WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) wypalenie zawodowe klasyfikowane jest jako syndrom zawodowy. Jego przyczyną jest przewlekły stres w miejscu pracy, z którym pracownik nie potrafi sobie poradzić. Analizując zjawisko dogłębniej, możemy dowiedzieć się, że wypalenie zawodowe charakteryzuje się trzema wymiarami:
- uczucie wyczerpania energii lub ogólnego wyczerpania
- zwiększanie się dystansu psychicznego wobec pracy własnej, poczucie negatywizmu lub cynizmu związanego z wykonywaną pracą.
- pojawienie się poczucia braku skuteczności, braku osiągnięć lub niewystarczalności.
Jednak, nie mylmy wypalenia zawodowego z chorobą. Światowa Organizacja zdrowia nie zdecydowała się na zakwalifikowanie wypalenia zawodowego jako stanu medycznego czy jednostki chorobowej. Jest syndromem, który może wpłynąć na stan zdrowia pracownika. Co to oznacza? Na wypalenie zawodowe na ten moment w Polsce nie możemy uzyskać zwolnienia lekarskiego (L4), ze względu na przepisy, a dokładniej art. 55 ust.3 pkt. 9). ustawy z 25 czerwca 1999 r.
Geneza powstania definicji wypalenia zawodowego
Pojęcie wypalenia zawodowego nie jest tak świeże, jak może nam się wydawać. Wprowadzone zostało w latach 70-tych przez amerykańskiego psychiatrę Herberta Freudenbergera. Podczas swoich obserwacji na wąskim gronie wolontariuszy zauważył pewne zjawisko dotyczące ich samopoczucia. Dotyczyło głównie osób, które mocno angażowały się w działalność charytatywną. Po czasie doświadczały sporego spadku motywacji oraz początkowego entuzjazmu. Osoby te, jak się okazało, były wycieńczone liczbą obecnych symptomów psychosomatycznych, których doświadczały.
Objawy i charakterystyka wypalenia zawodowego
Wypalenie zawodowe to zespół emocjonalnych i społecznych cech powstałych z powodu wyczerpania psychicznego i fizycznego związanego z wykonywaną pracą oraz długotrwałego stresu towarzyszącego w miejscu pracy. Dotyka każdego, bez względu na wiek, staż pracy czy stanowisko i branżę. Sprzedawca, programista, manager, rekruter IT, lekarz, nauczyciel czy pielęgniarka – reguła pozostaje identyczna. Jednak najczęściej wypalenie zawodowe występuje u osób, które na początku wykazywały wysoką motywację, zaangażowanie czy inwestowały w swoją pracę dużo energii.
Predyspozycje do wypalenia zawodowego posiadają szczególnie osoby wykonujące zawody zaufania publicznego, czyli np. służba zdrowia. Ponieważ wiążą się ze stałym utrzymywaniem kontaktu z osobami w potrzebie, a to skutkuje przebodźcowaniem.
Najczęstszymi objawami, po których pojawieniu się możemy podejrzewać wypalenie zawodowe, są:
- znudzenie i zniechęcenie pracą, obniżona wydajność,
- bezsenność, problemy ze snem,
- zmęczenie, depresja, zmienność nastrojów,
- pesymizm, cynizm, apatia,
- zaniżona samoocena, spadek satysfakcji z wykonywanej pracy,
- zdenerwowanie, stres, zmęczenie fizyczne, zespół jelita drażliwego.
Przyczyny wypalenia zawodowego
Skoro wypalenie zawodowe dotyczy zawodowej części życia, można wywnioskować, że przyczyny jego wystąpienia również znajdą się w środowisku pracy. Lecz nie tylko. Głównymi przyczynami są: czynniki organizacyjne, osobowościowe i interpersonalne.
Przyczyny wypalenia zawodowego:
- chroniczny stres,
- zbyt wiele obowiązków zleconych przez przełożonego,
- przebodźcowanie,
- presja czasu,
- brak zachowania work-life balance,
- wysokie wymagania,
- zbyt duża odpowiedzialność,
- poczucie braku kontroli
- niewystarczający wypoczynek.
Wyczerpanie emocjonalne towarzyszące wypaleniu zawodowemu nierzadko spowodowane jest poczuciem rozczarowania i braku sensu wykonywanej pracy czy jej misji. Posiadanie wygórowanych oczekiwań względem siebie oraz swojej kariery także może być przyczyną do zwiększenia się ryzyka wypalenia zawodowego.
Często konkretne cechy mogą przyczyniać się do szybszego wypalenia zawodowego (w porównaniu do osób, które nie mają ich, rozwiniętych na takim poziomie jak np. osoba wypalona). Jakie to cechy? Przede wszystkim: empatia, cierpliwość, asertywność, aktywne i uważne słuchanie czy wysoka kultura osobista.
Jak przeciwdziałać wypaleniu zawodowemu?
Przeciwdziałać wypaleniu zawodowemu w ramach dbania o wellbeing oraz w wsparcie w zachowaniu odpowiedniego work-life balance powinna zarówno organizacja jak i pracownik. Co może być odpowiedzią na rosnącą potrzebę dbania o te kwestie?
Przede wszystkim pomoże w tym wdrożenie nowatorskich rozwiązań, czy przeorganizowanie kultury pracy w organizacji, np. spłaszczanie struktury, dążenie w stronę bycia organizacją turkusową, 4-dniowy tydzień pracy, nielimitowane urlopy, work-life fit, workation, praca zdalna czy hybrydowa, elastyczny czas rozpoczęcia i zakończenia pracy, darmowe konsultacje psychologiczne, dostosowanie systemu motywacji do oczekiwań pracowników. I wiele więcej. Każdy przedsiębiorca czy firma może wymyślić swoje własne sposoby przeciwdziałania, zapobiegania. Ogranicza nas tu jedynie nasza kreatywność.
Podstawowymi czynnościami, które każdy powinien wdrożyć w swoje życie jest próba zachowania balansu między życiem a pracą, dystansowanie się, posiadanie dodatkowych zainteresowań poza pracą oraz czasu, który się na nie poświęca. A to jedynie podstawowe rzeczy.
Co możesz zrobić jako pracownik, aby zapobiec wypaleniu zawodowemu?
- nie bierz zadań, których nie jesteś w stanie wykonać ze względu na brak czasu czy umiejętności
- ustalaj granice
- bądź świadoma/-y swoich możliwości
- dbaj o samorozwój
- bądź asertywna/-y (naucz się mówić “nie”)
- obserwuj sygnały wysyłane przez Twój organizm oraz ciało
- pozwól sobie na odpoczynek
Jeśli nic nie pomaga, warto pomyśleć o zmianie pracy, branży czy stanowiska.
Prześlij CV do naszej bazy – wrócimy do Ciebie z dopasowaną do oczekiwań ofertą pracy.
