Wypalenie zawodowe może dotknąć każdego, a w obecnych czasach nie jest ono determinowane przez wiek czy staż pracy. Jak dostrzec pierwsze objawy wypalenia i jak sobie z nim radzić? Czy da się go uniknąć? O tym opowiada Aleksandra Trojanowska, Doradca Kariery w Talent Place.
Kiedy myślimy o wypaleniu zawodowym, to kojarzy nam się to w większości z osobą w średnim wieku, z dużym stażem zawodowym, która ma już dosyć swojej pracy. W tym wyobrażeniu wypalenia zawodowego nie ma nic złego. Takie osoby często dopada wypalenie. Osoba w średnim wieku może wypalić się zawodowo, tak samo jak osoba młoda czy taka, której niewiele już brakuje do emerytury. Wypalenie zawodowe może dotknąć każdego, a w obecnych czasach nie jest ono determinowane przez wiek czy staż pracy. Objawy mogą być różne, tak jak mogą jej towarzyszyć różne odczucia. Czasami na przykład, wstydzimy się tego, że nie czujemy już radości z wykonywanej pracy, czasami nie chcemy się przyznać przed sobą i ludźmi, że coś jest nie tak. Syndrom wypalenia zawodowego nie jest i nie powinien być powodem do wstydu czy załamania. Powinno być momentem zapalnym i bodźcem do zmian.
Czym jest wypalenie zawodowe?
Wypalenie zawodowe to tak naprawdę choroba cywilizacyjna XXI w. Obecnie coraz częściej cierpią na nią młodzi ludzie. Wydaje się, że jest to specyfika współczesnych czasów. Żyjemy szybko, w ciągłym stresie i pośpiechu, a to sprzyja pojawieniu się objawów wypalenia zawodowego. Wypalenie zawodowe – jest to stan psychicznego i fizycznego wyczerpania. Zaczynamy odczuwać ciągłe zmęczenie i zniechęcenie, a praca przestaje dawać nam jakąkolwiek radość. Czujemy bezsens swoich zawodowych obowiązków i przestajemy również rozwijać się na polu zawodowym.
Na początku każdej pracy czujemy ekscytację i radość. Wszystko wydaje nam się ciekawe, musimy sporo się nauczyć. Lubimy swoją pracę i przychodzimy do niej z ochotą. Lubimy też wykonywane przez siebie obowiązki, czujemy satysfakcję i rozwijamy się w wybranym przez siebie kierunku.
W pewnym momencie coś jednak zaczyna się psuć. Pojawia się coraz więcej stresujących sytuacji, a my przestajemy sobie z nimi radzić. Szybko stajemy się spięci i wiecznie zmęczeni. Powoli mamy wszystkiego dosyć. Mamy wrażenie, że utknęliśmy w martwym punkcie.
Taka sytuacja może spotkać każdego, niezależnie od wieku czy zawodu jaki wykonujemy. Ważne jest jednak, aby wiedzieć z czym ma się do czynienia i jakie kroki powinno się podjąć.
Przyczyny wypalenia zawodowego
Jego przyczyną jest przepracowanie oraz przewlekły stres. Organizm stale narażony na stres, w końcu musi się zbuntować. U każdego następuje to w innym momencie, bo każdy ma inną tolerancję na stres. Pamiętajmy, że aby się wypalić – najpierw trzeba płonąć, więc do wypalenia dochodzi najczęściej po długim okresie nadmiernego zaangażowania, energii i wysiłku wkładanego w wykonywaną pracę. Najczęstsze przyczyny wypalenia zawodowego to nadmierne zaangażowanie może objawiać się np. braniem bezpłatnych nadgodzin, dobrowolnym braniem na siebie zbyt dużej ilości obowiązków, brak podziału na życie zawodowe i prywatne, czytanie maili służbowych po godzinach pracy. Oczywiście są to tylko przykłady. Takich „grzeszków” można byłoby wymienić dużo więcej. Poza wymienionymi powyżej czynnikami, które mogą mieć wpływ na pojawienie się wypalenia zawodowego, wyróżnia się jeszcze jedną grupę czynników sprzyjających jego pojawieniu się. Są to przyczyny środowiskowe. Są one związane np. ze sposobem wykonywania pracy, czy możliwościami rozwoju zawodowego. Jeżeli jesteś osobą bardzo kreatywną, a pracujesz na stanowisku, na którym musisz codziennie wykonywać rutynowe czynności, będziesz po jakimś czasie zmęczony. Takie sytuacje rodzą frustrację i poczucie przygnębienia. Łatwo wtedy doświadczyć wypalenia. Coś, co do tej pory sprawiało ci przyjemność, teraz będzie cię nużyć i męczyć, szczególnie gdy dodatkowo będzie wymagana od ciebie wykonywania wielu czynności jednocześnie.
Kolejnym czynnikiem, który może mieć wpływ na syndrom wypalenia zawodowego są przyczyny interpersonalne. Należą do nich np. relacje między pracownikiem a jego klientami lub pomiędzy samymi pracownikami albo pomiędzy pracownikiem a przełożonym. Gdy nie przebiegają właściwie, może to prowadzić do poczucia zmęczenia i zdenerwowania. Ciężko pracuje się w atmosferze konfliktu, plotek i braku wzajemnego zrozumienia, a długotrwała praca w takich warunkach – sprzyja pojawieniu się wypalenia zawodowego.
Objawy wypalenia zawodowego
Najbardziej typowe dla wypalenia jest emocjonalne i psychiczne wyczerpanie spowodowane pracą, co przekłada się na wyczerpanie fizyczne. Najważniejsze jest, aby obserwować samego siebie. Należy zwracać uwagę na swoje zachowanie czy swoje myśli. Może się okazać, że reagujemy w dziwny sposób na samą myśl o pracy.
Każda osoba reaguje na stres inaczej, ale są pewne objawy wypalenia zawodowego, które mogą być podobne. Przedstawiona poniżej lista przykładowych symptomów, nie jest katalogiem zamkniętym. Przedstawia kilka sygnałów, które mogą pojawić się jako oznaka wypalenia zawodowego:
- Spadek odporności organizmu,
- Ciągłe zmęczenie, brak siły i energii oraz senność,
- Unikanie kontaktów towarzyskich,
- Brak satysfakcji z wykonywanych obowiązków,
- Bezsenność lub problemy z zasypianiem,
- Lęk przed pójściem do pracy,
- Osłabiona koncentracja,
- Obniżona samoocena i brak wiary we własne umiejętności,
- Dolegliwości psychosomatyczne, takie jak bóle głowy, kręgosłupa, brzucha czy mdłości, które nie są spowodowane żadną inną chorobą
- Zmienność nastrojów.
Wymienione powyżej objawy wypalenia zawodowego, niezależnie od tego czy są symptomem psychicznym czy fizycznym, mogą być bardzo dokuczliwe. Potrafią utrudnić pracę, a czasami całkowicie ją uniemożliwiają. Można byłoby zadać pytanie, czy w ogóle w dzisiejszych czasach jesteśmy w stanie nie doświadczyć wypalenia zawodowego? Myślę, że tak. Najważniejsze, to aby zapobiegać jego wystąpieniu, a nie działać dopiero wtedy kiedy się pojawi. Jest to trudne, bo czasami sami nie dostrzegamy pewnych symptomów. Czasami dopiero inni ludzie zauważają, że coś jest nie tak. Dlatego tak ważna jest obserwacja samego siebie i poświęcenie chwili czasu samemu sobie.
Jak sobie radzić z wypaleniem zawodowym?
Naucz się radzić sobie ze stresem
Stresu zawsze będziemy doświadczać, niezależnie od pracy. Jest on obecny w naszym życiu prywatnym i zawodowym. Ciężko będzie go uniknąć, dlatego najlepiej jest nauczyć się sobie z nim radzić. Istnieje wiele sposobów na radzenie sobie ze stresem. Najlepiej spróbować kilku i wybrać taki, który najlepiej u nas działa. Wśród takich sposobów jest np.: spędzanie czasu na świeżym powietrzu, sport czy stosowanie różnych technik relaksacyjnych czy oddechowych.
Wyhamuj we właściwym czasie
Obserwuj siebie, staraj się zauważyć swoje reakcje na poszczególne sytuacje czy ludzi. I najważniejsze – od razu reaguj. Jeżeli zbyt dużo ostatnio czasu poświęcasz pracy, to zastanów się dlaczego to robisz i np. zrób sobie całkowicie wolny weekend z przyjaciółmi. Jeżeli wciąż zaglądasz na służbowy telefon w weekend, to najlepiej będzie jeżeli go wyłączysz.
Wzmacniaj na co dzień swoją pewność siebie i asertywność
Doceniaj siebie, zauważaj swoje dobre strony. Nie poświęcaj swojej uwagi na myślenie, że nie jesteś idealny. Nikt nie jest. Sposobów na zwiększenie pewności siebie, znajdziesz bardzo dużo w internecie. Wypróbuj chociaż kilka. Naucz się mówić „nie”.
Rozwijaj swoje pasje i zainteresowania
To doskonały sposób na odstresowanie się i relaks. Dzięki temu poczujesz się też bardziej szczęśliwy i spełniony.
Podejmuj nowe wyzwania i rozwijaj się
Nawet jeżeli Twój pracodawca nie zapewnia ci dużych możliwości rozwoju, staraj się szukać ich na własną rękę.
Nie zapominaj o urlopie!
W czasie urlopu, nie myśl o pracy. Staraj się jak najbardziej wypocząć i zregenerować swój organizm.
Rady wskazane powyżej, nie u każdego będą się sprawdzać. Każdy jest inny, dlatego najlepiej będzie samemu opracować dla siebie kilka takich rad i kierować się nimi w życiu. Będzie to dla nas bardzo pomocne na przyszłość, a być może pomożemy tym również komuś z naszego otoczenia.
A co jeśli okaże się, że wypaliliśmy się zawodowo?
Najważniejsze, to przyznać się przed samym sobą, że dopadł nas syndrom wypalenia zawodowego. Nie bać się tego. Nie przyklejać sobie też łatki „jestem wypalony zawodowo”, bo możesz się z tym tylko gorzej czuć i sabotować swoje działania. Wiesz już, co może przyczynić się do tego, że wypaliłeś się zawodowo, więc możesz też spróbować zlikwidować przyczynę albo przynajmniej ją ograniczyć. Zastanów się jak możesz zmienić swoją sytuację. Wypalenie zawodowe da się zwalczyć, więc nie jest to sytuacja bez wyjścia. Dotyczy ono bardzo dużej ilości ludzi, nie tylko Ciebie. Warto ograniczyć tempo pracy i obowiązków, ustalić ramy i zasady pracy. Jeśli to możliwe, zrobić sobie od pracy dłuższą przerwę i poświęcić ją tylko dla siebie. Musisz dotrzeć do przyczyn i motywacji Twoich działań, które spowodowały pojawienie się u Ciebie wypalenia zawodowego, dlatego tak ważne jest abyś zwolnił i zapanował nad sytuacją. Pamiętaj ! Jeżeli nie uda Ci się samemu sobie pomóc, to warto również skorzystać z pomocy specjalisty, psychologa. Rady zawarte w tym artykule nie muszą zadziałać na Ciebie. Najważniejsze to wsłuchać się w siebie i swoje potrzeby, a później zacząć działać.
Niezależnie od wieku i zawodu – wypalenie zawodowe może dotknąć każdego, dlatego tak ważne jest, aby nauczyć się sobie radzić ze stresem. Im szybciej się tego nauczymy, tym łatwiej nam będzie w każdej życiowej sytuacji. Nie zostawiajmy tego do momentu, kiedy zauważymy już u siebie symptomy wypalenia. Zdecydowanie lepiej jest zapobiegać niż leczyć. Mamy nadzieję, że zamieszczone w tym wpisie, wskazujące na wypalenie zawodowe objawy pozwoliły Ci określić czy nie masz problemu z tym zjawiskiem.
Polecamy sprawdzić także nasz poprzedni wpis, w którym opisujemy zalety pracy zdalnej.
