W dzisiejszym dynamicznym i technologicznie zaawansowanym świecie, możliwość pracy zdalnej stała się oczywista. Zmiany w Kodeksie pracy mają na celu przystosowanie się do zmieniającej się rzeczywistości, wprowadzając nowe regulacje dotyczące elastycznych form zatrudnienia. Jak najnowsze zmiany dotyczące pracy zdalnej od 7 kwietnia 2023 roku, wpływają na pracowników i pracodawców, oraz jak kształtują przyszłość rynku pracy?

Nowe przepisy pracy zdalnej 

Nowe przepisy regulujące pracę zdalną w Kodeksie pracy weszły w życie z dniem 7 kwietnia 2023 r. Pojęcie telepracy uległo zdezaktualizowaniu, które zastąpiła nowa, szersza definicja pracy zdalnej. Zaznaczono, że praca może być wykonywana całkowicie lub częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika i każdorazowo uzgodnionym z pracodawcą, w tym pod adresem zamieszkania pracownika, w szczególności z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość.

Wprowadzenie pracy zdalnej 

Praca zdalna może być wprowadzona na dwa sposoby. Już przy zawieraniu umowy o pracę, lub w trakcie trwania zatrudnienia. Oczywiście praca zdalna może być wprowadzona w każdym czasie wskutek porozumienia pracodawcy i pracownika, jednak ustawodawca przewidział sytuacje, w których możliwe jest wystąpienie z wiążącą inicjatywą wykonywania pracy zdalnej zarówno przez pracownika, jak i pracodawcę. 

Okazjonalna praca zdalna

Zmiany Kodeksu pracy regulują również pojęcie okazjonalnej pracy zdalnej. Zgodnie z nowymi przepisami Pracownik ma prawo do wykonywania okazjonalnej pracy zdalnej przez nie więcej niż 24 dni roku kalendarzowym, niezależnie od wymiaru czasu pracy i rodzaju umowy. Wniosek pracownika dotyczący pracy zdalnej okazjonalnej nie jest wiążący i pracodawca może odmówić jego uwzględnienia.

Rozszerzenie praw pracowniczych

Zmiany w Kodeksie pracy mają na celu ochronę pracowników wykonujących pracę zdalną oraz zapewnienie im równych praw i warunków jak w przypadku tradycyjnej pracy stacjonarnej. Pracownicy wykonujący pracę zdalną mają teraz prawo do takich samych świadczeń i ochrony, jak pracownicy pracujący w biurach. 

Na pracodawcę został nałożony zakaz dyskryminacji pracownika z powodu wykonywania pracy zdalnej, jak również z powodu odmowy wykonywania takiej pracy. Ponadto pracodawca ma obowiązek umożliwić pracownikowi wykonującemu pracę zdalną przebywanie na terenie zakładu pracy, kontaktowanie się z innymi pracownikami oraz korzystanie z pomieszczeń i urządzeń pracodawcy na zasadach przyjętych dla ogółu pracowników.

Kto może wnioskować o pracę zdalną?

Zgodnie z nowymi przepisami pewne grupy pracowników mogą złożyć wiążący wniosek o pracę zdalną:

• pracownice w ciąży;
• pracownicy wychowujący dziecko do ukończenia przez nie 4. roku życia;
• pracownicy sprawujący opiekę nad członkiem najbliższej rodziny lub domownikiem, posiadającym orzeczenie o niepełnosprawności;
• pracownicy, którzy na podstawie dotychczasowych przepisów uprawnieni byli do wykonywania pracy w indywidualnym, przerywanym lub ruchomym systemie czasu pracy.

Wskazane grupy zostały wyłonione przez pryzmat ułatwienia pracownikom łączenia obowiązków rodzicielskich i opiekuńczych z zawodowymi. Pracodawca może odmówić tylko w przypadku, gdy wykonywanie pracy w formie zdalnej jest niemożliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy.

Zarówno pracodawca, jak i pracownik w określonych sytuacjach mogą wystąpić z wnioskiem o świadczenie pracy w formie zdalnej i w obu przypadkach wymagana jest zgoda drugiej strony.

Nowe obowiązki pracodawcy

Wprowadzenie zmian w Kodeksie pracy dotyczących pracy zdalnej ma również na celu uregulowanie zasad organizacji i monitorowania pracy na odległość. Ustawodawca nałożył na pracodawcę szereg nowych obowiązków. Pozostają one takie same bez względu na to, kto wystąpił o wykonywanie pracy w formie zdalnej. Nie ma więc znaczenia, czy zostało to ustalone na podstawie polecenia pracodawcy, czy też wniosku pracownika.

Pracodawca, który chce, aby jego pracownicy mogli korzystać z pracy zdalnej, ma obowiązek określenia zasad wykonywania pracy zdalnej w swoim zakładzie pracy oraz ponosi obowiązki związane z pokrywaniem kosztów niezbędnych do wykonywania pracy zdalnej. Pracodawca może ponadto ustalić z pracownikiem zasady wykorzystywania przez niego materiałów i narzędzi pracy niezapewnionych przez pracodawcę. Za wykorzystanie tych narzędzi i materiałów pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny w wysokości ustalonej z pracodawcą.

Obowiązki pracownika

Nowelizacja nakłada również pewne obowiązki na pracownika. Przede wszystkim pracownik powinien wskazać pracodawcy miejsce pracy zdalnej i uzyskać jego zgodę na świadczenie pracy w tym miejscu. Pracownik jest również obowiązany zapewnić sobie odpowiednie warunki lokalowe i techniczne do wykonywania pracy zdalnej i oświadczyć to pracodawcy.

Pracownik musi potwierdzić w oświadczeniu zapoznanie się z oceną ryzyka zawodowego oraz informacją zawierającą zasady bezpiecznego i higienicznego wykonywania pracy zdalnej oraz zobowiązuje się do ich przestrzegania. Pracownik powinien również złożyć oświadczenie o zapoznaniu się z procedurami ochrony danych osobowych oraz oświadczenia zawierającego potwierdzenie, że na stanowisku pracy zdalnej są zapewnione bezpieczne i higieniczne warunki tej pracy.

Pracownik ma także obowiązek wraz z pracodawcą przekazać sobie nawzajem informacje niezbędne do wzajemnego porozumiewania się za pomocą środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość lub w inny sposób uzgodniony z pracodawcą.

Wyzwania dla pracodawców i pracowników

Wprowadzenie nowelizacji do Kodeksu pracy, niestety nie odpowiada na wszystkie pojawiające się pytania, więc mimo faktu, że praca zdalna przynosi korzyści zarówno pracownikom, jak i pracodawcom, powstaje wiele wyzwań w tym obszarze.

“To początek zmian, które są bardziej przychylne dla tych pracowników, którzy nie mieli wcześniej możliwości lub jasnych zasad korzystania z tego rodzaju modelu pracy… Jednak dla branży IT przepisy mogą być niewystarczające, dlatego większość osób nadal będzie pracować na bardziej elastycznych umowach typu B2B.” – Aleksandra Kupiec, HR Manager w Talent Place

O tym, jak przedsiębiorcy oceniają nowe przepisy i jak w praktyce wygląda stosowanie się do nowych regulacji przedstawiono w artykule opublikowanym przez Bankier.pl.